Wprowadzenie – Wolfgang Schüssel Gest respektu i solidarności Przez 55 lat losu byłych robotników niewolniczych i przymusowych, którzy w okresie reżymu narodowosocjalistycznego doznali krzywd na terenie dzisiejszej Austrii, nie traktowano jako austriackiego problemu. Dziś panuje powszechna zgoda, że moralna odpowiedzialność naszego kraju dotyczy również tej grupy poszkodowanych, bynajmniej nie tylko z powodu licznego udziału Austriaków w zbrodniach reżymu narodowosocjalistycznego. Dlatego celem niniejszej publikacji jest przede wszystkim wyczerpujące opisanie tego gestu respektu i solidarności wobec byłych robotników niewolniczych i przymusowych. Gest ten przekształcił się w swoistą akcję humanitarną. Objęte nią grupy poszkodowanych przez reżym narodowosocjalistyczny były bowiem dotychczas pomijane, a nawet czasami prześladowane w swoich ojczyznach. Jednocześnie niniejsza publikacja zdaje też relację z działalności Funduszu Pojednania, który początkowo dysponował środkami w wysokości 6 miliardów szylingów. Środki te pochodziły z pieniędzy podatników i z datków austriackiego sektora gospodarczego. Zarówno podatnicy, jak i austriackie przedsiębiorstwa, które wyasygnowały środki na ten cel, mogą raz jeszcze w zwięzłej formie dowiedzieć się o wykorzystaniu tych środków. Zaledwie kilka dni po objęciu przeze mnie urzędu kanclerza w roku 2000 powołałem byłą panią prezydent Austriackiego Banku Narodowego, dr Marię Schaumayer, na stanowisko pełnomocnika rządu ds. byłych robotników przymusowych. W przeciągu niespełna pięciu miesięcy udało się jej przeprowadzić na arenie międzynarodowej konieczne negocjacje z wieloma państwami, związkami poszkodowanych i innymi organizacjami oraz przygotować projekt tak zwanej ustawy o Funduszu Pojednania, którą obydwie izby austriackiego parlamentu (Nationalrat i Bundesrat) uchwaliły jednogłośnie już w lipcu 2000 roku. Bezpośrednio po ukonstytuowaniu się Austriackiego Funduszu Pojednania w dniu 20 grudnia 2000 roku, i wraz z powołaniem ambasadora dr. Steinera na przewodniczącego oraz ambasadora dr. Wotavę na stanowisko sekretarza generalnego, Fundusz rozpoczął swą działalność. Można więc było doskonale wykorzystać czas potrzebny do osiągnięcia koniecznego bezpieczeństwa prawnego, zanim nastąpią wypłaty świadczeń. Gdy w dniu 31 lipca 2001 roku potwierdziłem Funduszowi uzyskanie owego bezpieczeństwa prawnego, już po trzech godzinach przekazano właściwemu bankowi zlecenia przelewów dla ponad 20.000 byłych robotników niewolniczych i przymusowych. Tym samym międzynarodowej opinii publicznej pokazano dobitnie, iż Austria była zmuszona zaczekać do chwili usunięcia ostatnich przeszkód prawnych, zanim mogła rozpocząć wypłatę symbolicznych świadczeń na rzecz byłych robotników niewolniczych i przymusowych. Od tej pory wypłacono takie symboliczne świadczenia ponad 130.000 byłych robotników niewolniczych i przymusowych, na co przeznaczono około 352 milionów euro. Ponieważ po zakończeniu swojej działalności Austriackiemu Funduszowi Pojednania pozostaną środki finansowe, zostaną one przeznaczone na świadczenia związane z krzywdami wyrządzonymi w okresie reżymu narodowosocjalistycznego na terenie dzisiejszej Republiki Austrii. Chodzi tutaj między innymi o znaczną kwotę, którą już przekazano w formie zaliczek sześciu organizacjom partnerskim Funduszu Pojednania w Europie Środkowej i Wschodniej na cele humanitarne, a przede wszystkim na projekty związane z pomocą medyczną na rzecz byłych robotników niewolniczych i przymusowych. Efektywna i zarazem humanitarna realizacja ustawy o Funduszu Pojednania przez sam Fundusz i jego pełnych motywacji współpracowników przyniosła Austrii wiele przychylności. Składam zatem słowa podziękowania wszystkim tym, którzy przyczynili się do wypełnienia tego zadania, bądź to przekazując środki finansowe, bądź też pracując dla Funduszu Pojednania. dr Wolfgang Schüssel, kanclerz Republiki Austrii  powrót do wykazu